Plan akcyjny – korzystny sposób wynagradzania pracowników

Przepisy ustawy o PIT przewidują preferencyjne zasady opodatkowania uczestnictwa w programie akcyjnym. Bardzo atrakcyjne zasady opodatkowania są uzależnione od spełnienia kilku warunków.

Duża część pracowników odczuła skutki związane z wejściem w życie niekorzystnych zmian podatkowych wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu. Negatywny wpływ zmian na wartość netto wynagrodzenia jest szczególnie zauważalny w przypadku osób osiągających wyższe zarobki (powyżej ok. 12 800 zł brutto) i nie
ma pewności, że zostanie on ograniczony przez procedowaną aktualnie ustawę nowelizującą. Pracodawcy zostali zmuszeni do poszukiwania rozwiązań, które umożliwią chociaż częściowe zniwelowanie skutków Polskiego Ładu na wynagrodzenie zatrudnianych osób. Możliwości nie ma niestety zbyt wiele, dlatego w większości przypadków działania pracodawców wymagają zwiększenia wynagrodzeń. Jednocześnie, warto przyjrzeć się wszelkim dostępnym, czasem alternatywnym sposobom wynagradzania, które będą jednocześnie korzystne dla pracodawcy i atrakcyjne dla zatrudnionych.

Rozwiązaniem przewidzianym w ustawie o PIT, które jest ciekawe zarówno dla zatrudnionych, jak i dla firm, są akcyjne programy motywacyjne, które umożliwiają korzystne opodatkowanie wynagrodzenia wypłacanego w tej formie.

 

PROGRAM MOTYWACYJNY NA GRUNCIE USTAWY O PIT

Plany motywacyjne są rozwiązaniem powszechnie znanym i ich konstrukcja nie jest istotnie skomplikowana. Główne założenie jest takie, że osoby zatrudniane przez dany podmiot są uprawnione pod określonymi warunkami do nabycia akcji tego podmiotu (lub innego podmiotu z grupy).

Ustawa o PIT przewiduje określone warunki, które musi spełniać dany program, żeby mógł korzystać z preferencyjnych warunków opodatkowania. Zgodnie z przepisami, program motywacyjny stanowi system wynagradzania utworzony na podstawie uchwały walnego zgromadzenia przez:

  • spółkę akcyjną, w której dana osoba jest zatrudniona jako pracownik lub na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło czy kontraktu menedżerskiego (przychody z działalności wykonywanej osobiście), lub
  • spółkę akcyjną będącą jednostką dominującą dla spółki, w której jest zatrudniony na umowę o pracę lub uzyskuje przychody z działalności wykonywanej osobiście.

W wyniku programu uczestnicy powinni być uprawnieni do nabycia lub objęcia akcji spółki organizującej program. Co istotne, spółki, w których akcje nabywają uczestnicy programu, powinny mieć siedzibę w UE, EOG lub w państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, co akurat nie powinno stanowić problemu.

 

OPODATKOWANIE UCZESTNICTWA W PROGRAMIE MOTYWACYJNYM

Z perspektywy ustawy o PIT możemy mieć do czynienia z dwoma rodzajami programów motywacyjnych tj.

– z programem motywacyjnym kwalifikowanym (spełniającym wskazane powyżej warunki przewidziane w ustawie o PIT) oraz
– z programem motywacyjnym niekwalifikowanym, który nie spełnia ustawowych warunków.

Z perspektywy uczestników programu jest to kluczowe, ponieważ skutki w PIT otrzymania akcji będą dla nich różne w zależności od tego czy, spełnia on wskazywane warunki.

 

PROGRAM KWALIFIKOWANY

Jeżeli mamy do czynienia z programem kwalifikowanym, przysporzenie uzyskiwane przez uczestników jest opodatkowane na preferencyjnych zasadach.

Przepisy wskazują bowiem, że przychód z uczestnictwa pracownika w takim programie powstaje dopiero w momencie odpłatnego zbycia akcji. A zatem mamy do czynienia z bardzo istotnym odroczeniem momentu podatkowego.

Dochodem z odpłatnego zbycia akcji jest w tym przypadku różnica pomiędzy ceną sprzedaży a ewentualnymi kosztami, które uczestnik planu poniósł w związku z nabyciem lub objęciem akcji w ramach planu. Uzyskany przez uczestnika dochód jest opodatkowany stawką 19%, ponieważ kwalifikuje się on do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych. Nie wchodzi tutaj w grę opodatkowanie skalą podatkową!

Uczestnictwo w programie jest bardzo korzystne, podatek pojawia się dopiero w momencie sprzedaży akcji, opodatkowanie jest więc jednokrotne oraz odroczone w czasie. Co więcej, nie wystąpią tu pozostałe obciążenia publicznoprawne, podwyższone przez Polski Ład. Przychody z kapitałów pieniężnych nie stanowią bowiem tytułu do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli analogiczne środki byłyby wypłacone nie w ramach programu motywacyjnego, lecz np. w ramach premii, zostałyby one dodatkowo obciążone składkami ZUS i nieodliczalną od podatku składką zdrowotną.

Zwracamy uwagę, że co do zasady w przypadku planów akcyjnych mamy jeszcze jeden moment, który może skutkować powstaniem obowiązku podatkowego tj. moment przyznania akcji uczestnikowi. W przypadku programu kwalifikowanego, o którym piszemy powyżej, przepisy szczególne wprost wykluczają powstanie przychodu w dacie przyznania akcji.

 

PROGRAM NIEKWALIFIKOWANY

Odmienne zasady opodatkowania będą obowiązywały w przypadku programu niespełniającego specjalnych warunków przewidzianych w ustawie o PIT, kiedy to moment podatkowy pojawia się dwukrotnie.

Po pierwsze, uczestnik osiągnie przychód w momencie przyznania akcji. Jeżeli będą to akcje przyznawane przez spółkę będącą pracodawcą, będzie to przychód ze stosunku pracy, który spółka będzie zobowiązana rozliczyć. W tym przypadku osiągnięte przysporzenie będzie dodatkowo obciążone składkami na ubezpieczenie społeczne i NFZ. Przychód z tego tytułu zostanie natomiast odmiennie zakwalifikowany w przypadku akcji przyznawanych przez spółkę dominującą.

Przy programie niekwalifikowanym opodatkowanie powstanie również na etapie sprzedaży objętych akcji. Efektywnie będziemy mieć do czynienia z opodatkowaniem zarówno na etapie przyznania papierów, jak i na etapie sprzedaży akcji. Jednocześnie organy podatkowe dopuszczają możliwość rozpoznania przy sprzedaży akcji kosztu podatkowego w wysokości przychodu osiągniętego na etapie przyznania akcji, dzięki czemu opodatkowanie przy sprzedaży ulega obniżeniu.

Powyższe uwagi dają ogólny ogląd na zasady związane z uczestnictwem w programie motywacyjnym. Pomimo tego, że przepisy w tym zakresie funkcjonują już od kilku lat, nadal istnieją wątpliwości związane z opodatkowaniem poszczególnych rodzajów programów motywacyjnych np. z wykorzystaniem wariantów subskrypcyjnych lub innych instrumentów finansowych. Opracowując plan motywacyjny, należy więc dokładnie przeanalizować, jakie implikacje podatkowe dla uczestników przyniesie, ponieważ jest to uzależnione od wielu czynników, a orzecznictwo i interpretacje podatkowe nie zawsze są jednolite.

 

DLA KOGO KORZYSTNE OPODATKOWANIE?

Ustawa o PIT ogranicza zakres podmiotowy osób uprawnionych do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania uczestnictwa w planach motywacyjnych. Przepisy odnoszą się w tym zakresie do osób, które uzyskują należności z tytułów określonych w art. 12 oraz art. 13 ustawy o PIT od spółki organizującej program motywacyjny lub od jej spółki dominującej.

W pierwszej kolejności, do skorzystania z preferencji są więc uprawnione osoby będące pracownikami. Uczestniczyć w programie mogą również osoby uzyskujące przychody z tzw. działalności wykonywanej osobiście. Jest to szeroka kategoria przychodów, do której zaliczają się m.in. świadczenia z tytułu umów cywilnoprawnych, w tym umów zlecenia czy umów o dzieło. Co może być istotne z perspektywy ubezpieczycieli, do tej kategorii kwalifikują się również zatrudnieni na podstawie kontraktów menedżerskich oraz innych umów o podobnym charakterze. Z korzystnych warunków opodatkowania programu akcyjnego mogą więc skorzystać również członkowie kadry menedżerskiej, w odniesieniu do których wdrożenie planu może być z perspektywy spółki szczególnie pożądane.

Z opisanych zasad opodatkowania nie mogą natomiast skorzystać osoby zatrudnione w ramach tzw. samozatrudnienia (B2B), czyli prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą i związane z danym podmiotem wyłącznie umową o współpracę.

Krąg osób uprawnionych do udziału w korzystnie opodatkowanym programie motywacyjnym jest więc stosunkowo szeroki, zakład ubezpieczeń mógłby potencjalnie objąć nim większość zatrudnionych osób.

 

PROGRAM AKCYJNY W ZAKŁADZIE UBEZPIECZEŃ

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że ubezpieczyciele funkcjonują co do zasady w formie spółki akcyjnej, która umożliwia przyjęcie programu motywacyjnego. Ewentualnie, może on być organizowany przez zagraniczny podmiot dominu- jący, co z perspektywy podmiotów funkcjonujących w ramach międzynarodowych grup kapitałowych jest również dobrym rozwiązaniem.

Korzyści związane z programem są w naszej ocenie obustronne. Po pierwsze, pracownicy otrzymują możliwość otrzymania korzystnej podatkowo formy wynagrodzenia w postaci akcji spółki, a zysk z tego tytułu mogą zrealizować w dowolnym, odpowiednim dla siebie momencie. Mają również możliwość realnego partycypowania we wzroście wartości biznesu, w którym uczestniczą. Niewątpliwe korzyści powstają również po stronie spółki, która ma możliwość związania w większym zakresie z organizacją kluczowych ekspertów oraz kadry menedżerskiej (m.in. w związku z zastosowaniem vesting period).

Program akcyjny jest aktualnie rozwiązaniem szczególnie atrakcyjnym, z uwagi na niekorzystne zmiany wprowadzone przez Polski Ład, które w istotny sposób wpłynęły negatywnie na wysokość netto wynagrodzeń. Uczestnictwo w kwalifikowanym programie motywacyjnym umożliwia uniknięcie obciążeń fiskalnych, które wiążą się z wypłatą wynagrodzenia pieniężnego (progresywny PIT 17%/32%, składki ZUS, 9% składka NFZ, która nie podlega odliczeniu od podatku). Odpowiednio skonstruowany program motywacyjny umożliwia uniknięcie tych niekorzystnych obciążeń, a dochody uczestnika będą opodatkowane liniowo według stawki 19% dopiero na etapie sprzedaży akcji.

Warto więc rozważyć wdrożenie programu motywacyjnego jako dodatkowego elementu wynagrodzenia dedykowanego dla kadry menedżerskiej oraz innych pracowników, ponieważ jest to jeden z niewielu korzystnych podatkowo sposobów „premiowania” zatrudnionych osób.

Mogą Cię zainteresować:

ALTOstratus – uwalniamy potencjał firm

Pomagamy przedsiębiorcom takim jak Ty w usprawnieniu działania firmy i obniżeniu kosztów jej funkcjonowania. Jest to możliwe dzięk...

Czytaj dalej
ALTOstratus – uwalniamy potencjał firm

Estoński CIT w praktyce

Ryczałt od dochodów spółek kapitałowych, popularnie zwany estońskim CIT, został wprowadzony do polskiego porządku prawnego z począ...

Czytaj dalej
Estoński CIT w praktyce
Zobacz wszystkie

Bądź zawsze na bieżąco,
otrzymuj Alert ALTO

*Przesyłając zgłoszenie wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych zgodnie z Polityką prywatności
oraz potwierdzasz zapoznanie się z klauzulą informacyjną